BEKÂ

Sonsuz, ebedî kalmak; durmak, sürmek, devam etmek ve özellikle eski hâli üzere sabit olmak.

Istılahta; Yüce Allah’ın sıfatlarından birisidir. Allah’ın varlığının bir sonunun olmaması demektir. Bütün sonradan yaratılan varlıklar için bir son düşünüldüğü halde, O’nun için bir son düşünülemez. O hem ebedî hem de ezelîdir. Başlangıcı ve sonu yoktur.

İki türlü bâkî varlık vardır: 1- Sonsuza kadar kendi kendine bâki olan varlık. Bu varlık için bir fena, yani son bulmak, zevâl bulmak düşünülemez. İşte bu varlık Yüce Allah’tır.

2- Belli bir süreye kadar, bir başkası sebebiyle,bir başkasına muhtaç olarak bâki olan varlık. Bu, Allah’ın dışında, Allah’ın belli bir süreye kadar bâki kıldığı varlıklardır. Bunlar için son ve zevâl bulmak mümkündür.

Allah’ın bâki kılmasına bağlı olan varlıkların bâkiliği de iki şekilde olur:

a- Bizzat kendisi, özel varlığı bâki olanlar ki; bunların bâkiliği tek tek her varlık içindir. Buna örnek olarak gök cisimleri, ay, dünya, yıldızlar ve diğer gezeğenler verilebilir. Her birinin bâkiliği kendisine mahsustur. Bütün bunların son ve zeval bulması Allah’a bağlıdır. O istediği anda bunlara bir son verebilir.

b- Cins ve türleri itibariyle bâki olanlar. Bunların bâkiliği her varlığın bizzat kendisi için değildir. Bu tür bâkî varlıklara da insan ve hayvan türleri örnek verilebilir. İnsan cins ve tür olarak Allah’ın istediği ve dilediği vakte kadar bâkidir. Bir insan ölür ama insan türü bâkidir. Diğeri yaşar ve insan nesli devam eder. Özel varlığı bâki olan varlıklar ise böyle değildir. Ay, zâti olarak kendisi için, herhangi bir yıldız kendisi için bâkidir, süreklidir. (Râğıb el-Isfahâni, Müfredât, İstanbul 1986, s. 74).

Dünya fâni, ahiret ise bâkidir. Cennet, Cehennem bâkidir. Oradaki mükâfat ve azap da bâkidir. Yüce Allah Cennet ehli için “Onlar Cennetliktirler. İşlediklerine karşılık olarak ebediyen Cennet’te kalacaklardır. ” (Ahkâf, 46/14) buyurmakta, Cehennem ehli için de, “Kim Allah’a ve Peygamberi’ne karşı gelirse ona, içinde sonsuz olarak kalacakları Cehennem ateşi vardır. “(Cin, 72/23) buyurarak, her iki grubun mükâfât ve azabının daimî olacağını açıkça ifade etmektedir.

Allah’ın dışındaki her şey O’nun dilemesi ve isteğine göre, O’nun istediği zamana kadar, O’na muhtaç olacak şekilde bizâtihî olmayıp, biğayrihî bâkidir. O nasıl isterse o şekilde olur ve geçici bâkilik son bulur.

Yüce Allah ise bizâtihî olarak bâkidir. Başlangıcı olmadığı gibi bir sonu da yoktur. Zira O Vâcibu’l-Vücûd’dur, varlığı zorunlu olandır. Kıdemi sabit olanın bekâsı da vaciptir. O’nun bâki olması Vâcibu’l-Vücûd olmasının bir gereğidir. Bekâ, Allah’ın zâtî sıfatlarındandır. Bunun zıddı olan “fenâ” yani “bir sonu olmak” Yüce Allah için muhaldir. Böyle bir şeyin düşünülmesi tenâkuzdur.